×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Echokardiogram serca (echo serca): co wykrywa, jak wygląda badanie i kiedy jest przeprowadzane?

dr med. Hanna Dziedzic,
Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Echokardiogram serca (echo serca) to badanie, podczas którego lekarz może obejrzeć struktury serca oraz ocenić przepływ krwi w sercu i dużych naczyniach. Echo serca jest badaniem nieinwazyjnym, bezpiecznym i nie ma do niego przeciwwskazań, może być wykonywane wielokrotnie.

Co to jest badanie echokardiograficzne serca?

Echokardiografia serca (echo serca) to badanie obrazowe z wykorzystaniem fal ultradźwiękowych, które ukazuje poszczególne części serca oraz umożliwia ocenę funkcjonowania jam i zastawek serca.

Ze względu na to, że jest to badanie bezpieczne (nie ma przeciwwskazań), może być wielokrotnie wykonywane u tego samego pacjenta. Echokardiografia jest szeroko dostępna (można ją wykonać „przyłóżkowo”, czyli lekarz za pomocą aparatu może zbadać pacjenta leżącego w łóżku) i stanowi podstawowe badanie diagnostyczne w kardiologii – dostarcza kluczowych informacji diagnostycznych i rokowniczych u większości pacjentów z chorobami układu krążenia.

Kiedy wykonuje się echokardiografię?

Do zastosowań echokardiografii należą:

  1. diagnostyka i monitorowanie wad serca oraz zapalenia wsierdzia, w tym diagnostyka szmerów sercowych
  2. ocena i monitorowanie czynności serca u chorych z podejrzeniem lub rozpoznaniem niewydolności serca
  3. ocena serca u chorych z bólem w klatce piersiowej, zwłaszcza z ostrym zespołem wieńcowym
  4. podejrzenie choroby osierdzia
  5. podejrzenie guza serca lub obecności nieprawidłowego tworu w obrębie serca
  6. podejrzenie choroby aorty piersiowej
  7. ocena czynności serca u osób z zatorowością płucną lub nadciśnieniem płucnym
  8. przed kardiowersją w celu wykluczenia obecności skrzeplin w jamach serca
  9. diagnostyka chorych po omdleniu lub zagrożonych arytmiami, jeśli zachodzi podejrzenie strukturalnej choroby serca
  10. ocena czynności serca u wybranych chorych na nadciśnienie tętnicze
  11. diagnostyka chorych po epizodzie niedokrwienia mózgu – poszukiwanie źródeł zatorowości sercowopochodnej
  12. badania przesiewowe u osób z rodzinnym występowaniem genetycznie uwarunkowanych chorób układu sercowo-naczyniowego; ocena serca u chorych z fenotypowymi cechami zespołu Marfana
  13. ocena serca u chorych leczonych lekami kardiotoksycznymi, czyli mogącymi potencjalnie uszkodzić serce
  14. ocena serca u chorych w ciężkim stanie lub po ciężkim urazie.

Jak się wykonuje badanie echokardiograficzne serca i jak należy się do niego przygotować?

Jak wspominano, badanie echokardiograficzne przezklatkowe (wykonywane przez klatkę piersiową) jest badaniem bezpiecznym, nieinwazyjnym i powtarzalnym.

W trakcie badania pacjent leży na lewym boku, z lewą ręką uniesioną do góry i ułożoną za głową, a prawą ręką ułożoną wzdłuż tułowia. Na głowicę ultradźwiękową (podobną do używanej do badania USG brzucha) nakłada się żel, a następnie przykłada w wyznaczonych miejscach na klatce piersiowej. Odpowiednio silne dociśnięcie głowicy i poruszanie nią pozwala uzyskać najbardziej optymalne obrazy serca (zobacz zdjęcia).

Następnie lekarz może poprosić pacjenta o przyjęcie odpowiedniej pozycji – położenie się bardziej na plecach, na wznak lub odchylenie głowy do tyłu, żeby uwidocznić odpowiednie struktury serca.

Oprócz oglądania struktur serca (przedsionków, komór, zastawek) częścią badania echokardiograficznego jest tzw. doplerowska ocena prędkości ruchu tkanek oraz przepływu krwi w sercu i wielkich naczyniach (np. w aorcie).

Badanie jest bezbolesne i nie wymaga wcześniejszego przygotowania. Zwykle trwa kilkanaście–kilkadziesiąt minut. Nie ma przeciwwskazań do wykonania echa serca.

Echokardiogram przezklatkowy

Ryc. 1. Echokardiogram przezklatkowy

Echokardiografia przezprzełykowa

Rzadziej wykonywanym badaniem jest echokardiografia przezprzełykowa. Zamiast przykładać głowicę do klatki piersiowej pacjenta, lekarz korzysta ze specjalnej sondy o średnicy około 1 cm przypominającej gastroskop zakończony głowicą ultradźwiękową. Sondę wprowadza się do przełyku pacjenta leżącego na lewym boku z lewą ręką pod głową zgiętą do klatki piersiowej. Badanie jest bezpieczne i dobrze tolerowane, trwa zwykle 15–20 min, a sondę udaje się wprowadzić do przełyku u około 99% pacjentów.

Echokardiografię przezprzełykową wykonuje się, kiedy badanie przezklatkowe nie dało odpowiedzi na pytania, z powodu których było wykonane, ze względu na niedostateczną jakość obrazów.

Echokardiografia przezprzełykowa – przygotowanie

Przed echokardiografią przezprzełykową lekarz dokładnie tłumaczy pacjentowi, na czym polega badanie, aby pacjent mógł wyrazić świadomą zgodę na jego przeprowadzenie. Zapyta też pacjenta o jego sytuację zdrowotną, czy nie występują u niego m.in.:

  • choroby przełyku mogące uniemożliwić wprowadzenie sondy (guzy, uchyłki)
  • skazy krwotoczne
  • zakażenia wirusowe – wirusy zapalenia wątrobyHIV
  • alergie na leki znieczulające, ponieważ badanie wykonuje się po znieczuleniu ściany gardła lidokainą w aerozolu.

Do badania konieczne jest usunięcie ruchomych protez zębowych oraz założenie wenflonu do żyły, aby podać leki w tzw. premedykacji, aby zmniejszyć dyskomfort, lęk i napięcie pacjenta. Podczas badania na palec pacjenta zakłada się pulsoksymetr celem monitorowania utlenowania krwi oraz monitorowane EKG z jednego odprowadzenia. Czasem konieczne jest podanie tlenu donosowo.

Pacjent nie powinien przyjmować pokarmów ani napojów co najmniej przez 4 h przed badaniem oraz do 2 h po badaniu.

Echokardiografia przezprzełykowa – przeciwwskazania

Do przeciwwskazań do echokardiografii należą:

  1. brak współpracy lub zgody pacjenta
  2. żylaki przełyku
  3. pęknięcie przełyku
  4. uchyłki przełyku (nie zawsze)
  5. zapalenie lub przepuklina przełyku (nie zawsze)
  6. zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe szyjnego odcinka kręgosłupa ograniczające jego ruchomość.

Echokardiografia przezprzełykowa – powikłania

Powikłania po echokardiografii przezprzełykowej występują rzadko. Zwykle należą do nich przejściowe zaburzenia połykania, nudności, kaszel, kołatanie serca.

Czy prawidłowy wynik badania echokardiograficznego pozwala wykluczyć chorobę wieńcową?

Prawidłowy wynik badania echokardiograficznego nie zawsze pozwala na wykluczenie choroby wieńcowej. W jednej z postaci stabilnej choroby wieńcowej, zwanej sercowym zespołem X, wynik badania echokardiograficznego może być prawidłowy, jednakże charakterystyczne objawy choroby niedokrwiennej serca czy zmiany odcinka ST w elektrokardiograficznej próbie wysiłkowej mogą wynikać z upośledzenia mikrokrążenia wieńcowego.

14.02.2023
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Scyntygrafia serca
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta